بررسی اثر بخشی تقویت حافظه فعال بر توانایی ریاضی دانش آموزان

هره کریمی نژاد ¹،  حسین خدمتگزار ²

چكيده                                     

هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی برنامه تقویت حافظه فعال بر توانایی ریاضی دانش­آموزان پایه هفتم ابتدایی بود. روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه استفاده شد. دانش­آموزان  به طور تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه گمارده شدند. هر دو گروه، مورد پيش آزمون و پس آزمون قرار گرفتند. گروه آزمايش برنامه تقویت حافظه فعال را دريافت کردند اما گروه گواه هيچ­گونه مداخله اي دريافت نکرد و تنها مورد پيش آزمون و پس آزمون قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر را دانش­آموزان مقطع هفتم مدرسه   مدرسه روشنگران  تشکیل دادند. نمونه آماری پژوهش با استفاده از  نمونه­گیری تصادفی و با استناد به پژوهش­های پیشین 30 نفر(گروه آزمایش 15 نفر و گروه گواه 15 نفر) انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده­های پژوهش از آزمون ریاضیات محقق ساخته که با استفاده از نظرات اساتید حوزه روانشناسی و ریاضیات طراحی شد استفاده شد.  بر اساس یافته­های پژوهش اثربخشی برنامه تقویت حافظه فعال بر توانایی ریاضی دانش­آموزان پایه هفتم موثر است و بر اساس نتایج به دست آمده  گروه آموزش تقویت حافظه  فعال میانگین بالاتری در متغیر توانایی ریاضی دارد. 

واژه‌هاي كليدي

تقویت حافظه فعال ، توانایی ریاضی ، پایه هفتم ابتدایی

1- مقدمه

بال و اسکریرف[1] (2001) نشان داده‌اند که کودکانی که ریاضیات آنها ضعیف است در کارکردهای اجرایی از جمله بازداری پاسخ و حفظ اطلاعات در حافظه فعال دچار مشکلات زیادی هستند. سوانسون و سیگل[2] (۲۰۰۱) در پژوهشی نشان دادند که ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﻳﺎدﮔﻴﺮي در حوزه خواندن و ریاضیات، دﭼﺎر ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎﻳﻲ در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﻌﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻠﻘﻪ واﺟﻲ ﻛﻪ ﺟﺰیی از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮط می‌باشد و این حلقه ﻣﺨﺘﺺ ﺣﻔﻆ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﮔﻔﺘﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ درك ﻣﻄﻠﺐ ﺧﻮاﻧﺪن، ﺣﻞ مساله و ﻧﻮﺷﺘﻦ اﺳﺖ؛ همچنین ویلسون و سوانسون [3](2001) در پژوهشی نشان دادند که جدای از سن، ناتوانی در ریاضیات با ضعف عملکردهای حافظه فعال در حوزه دیداری- فضایی و کلامی همراه است. مشکل در ریاضیات یکی ازمسائل اساسی دانش اموزان است . 21% کودکان 11 ساله ابتدایی بدون اینکه سطح قابل قبول توانایی ریاضی را کسب کنند دوره ابتدایی را پشت سر میگذارند . این مشکل تا بزرگسالی هم ادامه داشته و یک پنجم بزرگسالان توانایی مورد نیاز زندگی روزانه را هم کسب نمی کنند . توانای ریاضی برای موفقیت در جامعه مدرن ضروری است و ضعف ریاضی تأثیر زیادی در زندگی افراد دارد . (کراک[4] ، 2014) بنابراین بخاطر تأثیر این شکل در زندگی اجتماعی و اقتصادی و پیشرفت تحصیلی لازم است که عوامل تأثیر گذار آن شناسایی می شود.  از عوامل متعدد تأثیر گذار بر توانایی ریاضی مثل انگیزه ، توانایی کلامی ، استعداد و … عامل شناختی خصوصاً حافظه فعال از اهمیت خاصی برخوردار است . (کراک 2014) .

فهم درست ریاضیات برای موفقیت در جامعه مدرن اهمیت ویژه ای دارد (گراس[5] و هارسون[6]، 2009)کودکان فهم ریاضیات را در دوران تحصیلات ابتدایی توسعه می دهند برای پاسخگویی مناسب به نیازهای آموزشی کودکان لازم است که عوامل تأثیر گذار بر توانایی ریاضی شناسایی شده و روشهای مناسب آموزشی بکار گرفته شود. یکی از عواملی که نقش عمده ای در پیشرفت توانایی ریاضی بازی می کند منابع و تواناییهای شناختی کودک است . یکی از این توانایی ها کاررکدهای اجرایی مغز می ابشد که پردازش احکامات را خصوصاً در یادگیری ریباضی به عهده دارد. ((کراک و همکاران، 2017)

توانایی­ها و مهارت­های ریاضی در حل مسائل اهمیت دارد با این حال اغلب کودکان این مهارتهای مورد نیاز در ریاضی را به خوبی کسب نمی کنند اغلب کودکان از مواجهه ریاضیات خصوصاً حل مسائل ریاضی اجتناب می­کنند (تامبی چیک [7] 2010) مهارت استفاده از توانایی­های شناختی مشکل دارند این کودکان در ادراک تفسیرها حفظ و یادآوری حقایق ریاضی و نیز در حفظ تمرکز و تفکر منطقی دچار مشکل هستند.

کارکرد اجرایی مغز نامی برای گروهی از فرایندهایی است که ما را قادر می سازد  پاسخهای انعطاف پذیر و هدفمند به محیط بدهیم . کارکرد اجرایی اساسی مهارتهایی نظیر حل مسئله ، تفکر انعطاف پذیر است . یافته های مربوط کاکرد اجرایی از پژوهش بر روی افراد که لب پیشانی شان آسیب دیده بدست آمده اند سه مولفه عمده کارکرد اجرایی عبارتند از :

1-بازداری سر کوب اطلاعات ناخواسته پرت کننده حواس

2-تغییر : انعطاف پذیری و تغییر تمرکز از یک تکلیف به تکلیف دیگر

3-حافظه فعال : پایش و دستکاری اطلاعات در ذهن

اغلب مطالعات به نقش مهم حافظه فعال بر اساس مدل حافظه فعال هیچ و بارلی تاییدکرده اند (کرک ، 2014 ) با توجه به مطالب مذکور این سوال مطرح می شود که آیا آموزش (تقویت) حافظه فعال تأثیری بر عملکرد ریاضی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی دارد ؟

یکی از اهداف اصلی محققان و آموزشگران ریاضی، ارتقای کیفیت آموزش ریاضی در مدارس است. رسالت آموزش ریاضی و پژوهشگران در این عرصه از دانش بشری، بستر سازی مناسب رشد تفکر و مهارتهای ریاضی در فراگیران است(علم الهدایی،1388). از دیدگاه شورای ملی معلمان ریاضی آمریکا و کانادا  NCTM[8](2000 ) از مهم ترین اهداف آموزش  ریاضی این است که تمام دانش آموزان یاد بگیرند  برای ریاضی ارزش قائل شوند و به اهمیت ریاضی در جریان زندگی و در پرورش ذهن و اندیشه واقف گردند. بسیاری از متخصصان معتقدند: تمام دانش آموزان باید بتوانند ارتباطات ریاضی وار برقرار کرده و ریاضی وار استدلال کنند و ریاضی را قدر بدانند تا دانش آموزانی شوند که بر قابلیت ها و توانایی های خود در انجام تکالیف ریاضی اعتماد کرده و در نهایت، توانایی حل مسائل ریاضی را پیدا کنند. (گویا، 1375) یکی دیگر از  اهداف اصول و استانداردهای ریاضی مدارس از نظر شورای ملی معلمان ریاضی NCTM (2000) توسعه درک دانش آموزان از ریاضی و توانایی به کارگیری مفاهیم  ریاضی می باشد، به گونه ای که مسائل و تکالیف ریاضی را بدون آگاهی و به صورت اتوماتیک حل نکنند و از فرایند عملکرد خود به خوبی آگاه باشند و بتوانند قوانین و مفاهیم ریاضی را در موقعیت های مختلف به کار گیرند. از آنجایی که  یکی از اهداف مهم  آموزش ریاضیات، باید کمک به دانش آموزان در شکل گیری درک مفهومی آنان از مفاهیم ریاضی در همه سطوح تحصیلی باشد(علم الهدایی، 1388). همچنین به رغم نیاز شدید به افزایش سواد ریاضی و چالش های جدید اقتصادی و نیروی کار در فرآیند جهانی شدن و پیشرفت تکنولوژی، بیشتر دانش آموزان با افت تحصیلی و مشکلات قابل توجهی در مطالعه ی ریاضی مواجه هستند(تیمز، 2000؛ پیزا[9]، 2003، نقل شده در موارچ و فریدکین[10]، 2006). همچنین بر طبق گزارش های بین المللی تیمز(2003،2007،2011) نمره عملکرد ریاضی دانش آموزان ایرانی در همه ی این مطالعات پایین تر از نمره میانگین بین المللی است به عنوان مثال متوسط عملکرد دانش آموزان در ریاضیات پایه هشتم در سال2007، 403 (میانگین جهانی 500) و در سال 2011،415 (میانگین جهانی 489) بوده است(مرکز ملی مطالعات  بین المللی تیمز و پرلز[11]، 1388 و1393).

2- پیشینه نظری تحقیق

شکوهی یکتا و همکاران (۲۰۱۳) در پژوهشی آموزش حافظه فعال دیداری-فضایی بر اساس علوم عصب‌شناختی و تاثیر آن بر توجه کودکان نارساخوان را بررسی کردند. بدین منظور ۳۵ دانش آموز نارساخوان 8 تا 12 ساله به دو گروه آزمایش (۱۵ نفر) و کنترل (۲۰ نفر) تقسیم شدند. افراد گروه آزمایش طی ۶ هفته ۳۰ جلسه با نرم‌افزار BWS آموزش حافظه فعال دریافت کردند. نتایج حاکی از آن بود که آموزش حافظه فعال دیداری فضایی گروه آزمایش را نسبت به گروه کنترل غنی‌تر ساخته و همچنین تاثیری انتقالی در تکالیف اجرایی توجه همچون توجه صرف، هشیاری بصری و سرعت بصری دیده شد که بعد از آموزش بهبود یافته‌اند.

یمانی و سلیمانی (1392) در پژوهشی با هدف اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی‌ (حافظه فعال و توجه) و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی ۳۲ دانش آموز مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی را به روش تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جای دادند. سپس گروه آزمایش تحت ۲۱ جلسه آموزش توان‌بخشی شناختی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بین دو گروه دانش آموزان دارای اختلال ریاضی و گروه کنترل در حافظه فعال، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد. بدین معنی که حافظه فعال، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی در گروه آزمایش بعد از آموزش توان‌بخشی شناختی افزایش یافته است.

خدامی و همکاران (۱۳۹۰) در پژوهشی با هدف بررسی ﺗاﺛﻴﺮ آﻣﻮزش ﺣﺎﻓظه ﻓﻌﺎل و ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺧﺘﺮ ﻧﺎﺗﻮان در یادگیری رﻳﺎﺿﻲ، ۳۰ دانش آموز ناتوان در یادگیری ریاضی پایه سوم ابتدایی را به ﺷﻴﻮه نمونهﮔﻴﺮي تصادفی ﺧﻮﺷﻪاي ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي اﻧﺘﺨﺎب و ﺑﺎ روش ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﮔﺮوه‌هاي آزﻣﺎﻳﺶ (آﻣﻮزش حافظه ﻓﻌﺎل و آﻣﻮزش ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ) و ﮔﻮاه ﻗﺮار گرفتند. یافته‌ها ﻧﺸﺎن داد آﻣوزش ﺣﺎفظه ﻓﻌﺎل و آﻣﻮزش ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺶآموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی موثر است.

دارن[12] و همکاران (۲۰۱۳) در مطالعه‌ای به منظور بررسی تاثیر آموزش حافظه فعال بر بهبود کلی کودکانی با حافظه فعال پایین، کودکان ۷ تا ۹ ساله را انتخاب و آنها را به طور تصادفی در سه گروه جایدهی کردند. به یک گروه حافظه فعال تطبیقی آموزش داده شد، به گروه دوم آموزش حافظه فعال غیرتطبیقی با بار حافظه فعال کم ارایه شد و به گروه سوم هیچ آموزشی ارایه نشد. نتایج حاکی از آن بود کودکانی که آموزش تطبیقی را به اتمام رساندند پیشرفت‌های قابل توجهی در آزمون حافظه کوتاه‌مدت فضایی-دیداری و حافظه فعال دیداری-فضایی و کلامی داشتند نسبت به کودکانی که آموزش غیرتطبیقی را تمام کرده یا هیچ مداخله‌های دریافت نکرده بودند.

پریس[13] (۲۰۱۱) با هدف بررسی تاثیر آموزش حافظه فعال با استفاده از نرم‌افزار ان‌بک بر هوش سیال، بعد از اینکه ۵۸ شرکت کننده را در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی کرد، افراد گروه آزمایش بیست جلسه ۲۰ دقیقه‌ای با تکلیف ان‌بک آموزش دیدند. نتایج پس‌آزمون هوش سیال تفاوت معناداری را در بین دو گروه آزمایش و کنترل نشان نداد. نوو و برژنیتز[14] (۲۰۱۱) در پژوهشی حافظه فعال، زبان، آگاهی واج‌شناختی، خواندن و نوشتن، سرعت نامیدن و سرعت پردازش را برای ﭘﻴﺶبینی ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲهای ﺧﻮاﻧﺪن (رﻣﺰﮔﺸﺎﻳﻲ، درك ﻣﻄﻠﺐ و زﻣﺎن ﺧﻮاﻧﺪن) را در ﻛﻮدﻛﺎن ۶ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮرﺳﻲ کردند؛ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﻌﺎل ﻛﻼﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ را در ﭘﻴﺶ‌ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻧﺪن در ۳ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ داﺷﺖ.ftgdfgdfg

پژوهشگران نشان داده اند که توانایی ریاضی تنها بستگی به دانش آموزان از ریاضی ندارد. بلکه بستگی به عواملی نظیر راهبردهای شناختی و چگونگی کاربرد این راهبردها دارد. (کائی[15]، 1992)

اسکان فلد (1985)معتقد است که تفاوت بین دانش آموزان ضعیف و قوی در ریاضیات ، در اثر ضعف در دانش ریاضی آنها نیست بلکه این ضعف مربوط به توانایی آنها در کنترل و استفاده از راهبردهای شناختی می شود. به عبارت دیگر نقض در راهبردهای شناختی عامل مهمی در شکست دانش آموزان در تکالیف ریاضی است . (عبدالحسنی[16]، 2012).

استن[17](2013) پژوهشی با عنوان پیش بینی کننده های شناختی پیشرفت در ریاضیات در کودکان مقطع ابتدایی انجام داد . نتایج پژوهش نشان داد که مهارتهای شناختی پیش بینی کننده توانایی ریاضی در کودکان مقطع ابتدایی می باشد.

کارگر[18](2012)پژوهشی به عنوان تأثیر آرام سازی بر ظرفیت حافظه فعال و پیشرفت تحصیلی نوجوانان انجام داد . در این مطالعه آزمایش 40 نوجوان دختر پایه هفتم بصورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شوند. سپس 12 جلسه آموزش آرام سازی بر روی گروه آزمایش اجرا شد در پایان هر دو گروه از نظر ظرفیت حافظه فعال بررسی شدند. تحلیل واریانسی چن متغییره نشان داد که آموزش آرام سازی ظرفیت حافظه فعال و همینطور باعث پیشرفت تحصیلی می شود.

بیات[19] (2016) در پژوهشی با عنوان پیشرفت در جبر و ارتباط آن با جنبه های شناختی و فرا شناختی بر روی دانشجویان در مالزی نشان داد که توانایی شناختی و فراشناختی پیش بینی کننده پیشرفت در درسی جبر می باشد.

نمی[20] و همکاران (2016) طی پژوهشی بر روی 308 کودک پیش دبستانی نشان داد که آموزش حافظه فعال بر افزایش توانایی ریاضی تاثیر دارد .

پژوهشی در انگلستان بر روی کودکان 5 تا 15 سال نشان داد که بین ضعف حافظه معان و توانایی ریاضی رابطه وجود دارد . حافظه فعال همبستگی بالایی با نمرات ریاضی دارد. همچنین پژوهش نشان داده است که دو سوم مورگانی که در ریاضیات نمره پایین داشتند دچار ضعف در حافظه فعال هم بودند. بنابراین آموزش و تقویت حافظه فعال می توانند در پیشرفت توانایی ریاضی تأثیر به سزایی داشته باشد . (کته کول 2016[21]) .

پژوهش با هدف تعیین تأثیر آموزش خود نظارتی توجه بر عملکرد ریاضی دانش آ»وزان با ناتوانی حساب انجام گرفت طرح آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد.

آزمودنی های پژوهش مسائل 50 دانش آموز پایه پنجم ابتدایی با ناتوانی ریاضی بودند که با روش نمونه گیری هفدار از بین دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی با ناتوانی ریاضی بودند که روش نمونه گیری هدفدار از بین دانش آموزان مرکز شهرتسان خوبی انتخاب شدند. آمزون در دو گروه آزمایش و کنترل انتخاب شدند. پس از مداخله نتایج نشان داد که دانش آموزان دراای ناتوانی حساب گروه آموزشی خود نظارتی در مقایسه با گروه کنترل نمرات بالاتری را در پس آزمون حل مسئله کلامی ریاضی و محاسبات عددی کسب کردند. (سیدی ، بدری1394)ارجمند همکاران (1393) طی پژوهشی با هدف بر روی اثر بخشی تمرین رایانه های شناختی بر حافظه معان دانش آموزان از یک نمونه 24 نفری پایه سوم و چهارم ابتدایی استفاده کرد.

آزمودنی های در دو گروه آزمایش و کنترل بصورت تصادفی گمارده شدند (هر گروه 12 نفر) گروه آزمایش طی 25 جلسه 50 تا 60 دقیقه ای به مدت 6 هفته در برنامه مداخله ای شرکت کردند. نتایج نشان داد که مداخله رایانه ای شناختی تأثیر معنا داری بر روی ارتقای عملکرد حافظه فعال دانش آموزان با مشکلات ریاضی دارد.

3-روش تحقیق

روش پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی بود و از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه استفاده شد. دانش­آموزان  به طور تصادفي در دو گروه آزمايش و گواه انتصاب شدند. هر دو گروه، مورد پيش آزمون و پس آزمون قرار گرفتند. گروه آزمايش برنامه تقویت حافظه فعال را دريافت کردند اما گروه گواه هيچ­گونه مداخله اي دريافت نکرد و تنها مورد پيش آزمون و پس آزمون قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش حاضر را دانش­آموزان مقطع هفتم مدرسه روشنگران شهر تهران   تشکیل دادند.

نمونه آماری پژوهش با استفاده از  نمونه­گیری در دسترس و با استفاده از پژوهش­های پیشین 30 نفر(گروه آزمایش 15 نفر و گروه گواه 15 نفر) انتخاب شدند.

جهت اجرای پژوهش ابتدا جلسات تقویت حافظه فعال توسط پژوهشگر طراحی  شد و پس از مشورت با اساتید سرفصل چلسات نوشته شد. دو گروه از نظر مشکلات یادگیری مورد بررسی قرار گرفتند و هیچ مشکل خاصی گزارش نشد.  به منظور اجرای پژوهش ابتدا از هر دو گروه پیش آزمون به عمل آمد و سپس گروه آزمایش براساس برنامه آموزش تقویت حافظه فعال بر روی آنان اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها دو بخش آمار توصیفی شامل جداول میانگین، انحراف معیار و در بخش آمار استنباطی برای تحلیل داده از تحلیل کوواریانس استفاده شد. کلیه داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSS20  مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

4-نتیجه گیری و جمع بندی  تحقیق

فرضیه اول؛ برنامه تقویت حافظه فعال بر مفاهیم اساسی عملکرد ریاضی موثر است .

بر اساس یافته­های پژوهش اثربخشی برنامه تقویت حافظه فعال بر توانایی ریاضی دانش­آموزان پایه هفتم موثر است و بر اساس نتایج به دست آمده  گروه آموزش تقویت حافظه  فعال میانگین بالاتری در متغیر توانایی ریاضی دارد. 

این یافته­ها همسو با نتایج مساوانی آذر و همکاران(1395) ،  نمی[22] و همکاران (2016) ،کته کول (2016)،  ارجمند همکاران (1393)،  خدامی و همکاران (۱۳۹۰)، دارن[23] و همکاران (۲۰۱۳) و نوو و برژنیتز[24] (۲۰۱۱) بود.

مساوانی آذر و همکاران(1395) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند کارکردهای توجهی اجرایی حافظه فعال می­تواند عملکرد ریاضی را در دانش­آموزان پیش­بینی نماید.

 یمانی و سلیمانی (1392) نشان دادند بین دو گروه دانش آموزان دارای اختلال ریاضی و گروه کنترل در حافظه فعال، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد. بدین معنی که حافظه فعال، نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی در گروه آزمایش بعد از آموزش توان‌بخشی شناختی افزایش یافته است. نتایج خدامی و همکاران (۱۳۹۰)ﻧﺸﺎن داد آﻣوزش ﺣﺎفظه ﻓﻌﺎل و آﻣﻮزش ﻓﺮاﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ رﻳﺎﺿﻲ داﻧﺶآموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی موثر است.

عابدی(1389) نشان داد آموزش حافظه فعال می‌تواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی را بهبود بخشد. آموزش حافظه‌ی فعال می‌تواند به عنوان یک روش مداخله‌ای در بهبود اشکالات ریاضی در دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضیات مورد استفاده قرار گیرد.

اسدزاده(1392) نشان داد ميان ظرفيت حافظة فعال و عملكرد تحـصيلي رابطـه­اي مثبـت و معنـادار وجود دارد . دانش­آموزاني كه از ظرفيت حافظة فعال بـالاتر برخـودار بودنـد، عملكـرد تحصيلي بالاتر داشتند. به همين ترتيـب، دانـش­آمـوزاني كـه عملكـرد تحـصيلي بـالاتر داشتند، از ظرفيت حافظة فعال بالاتر برخوردار بودند.

دارن^[25] و همکاران (۲۰۱۳) با بررسی تاثیر آموزش حافظه فعال بر بهبود کلی کودکانی با حافظه فعال پایین نشان دادند  کودکانی که آموزش تطبیقی را به اتمام رساندند نسبت به کودکانی که آموزش غیرتطبیقی را تمام نکرده یا هیچ مداخله‌های دریافت نکرده بودند پیشرفت‌های قابل توجهی در آزمون حافظه کوتاه‌مدت فضایی-دیداری و حافظه فعال دیداری-فضایی و کلامی کسب کرده بودند.

فرضیه دوم؛ برنامه تقویت حافظه فعال بر عملیات ریاضی موثر است .

کارگر[26] (2012) نشان داد که آموزش آرام سازی ظرفیت حافظه فعال باعث پیشرفت تحصیلی می شود.  نمی[27] و همکاران (2016) طی پژوهشی بر روی 308 کودک پیش دبستانی نشان داد که آموزش حافظه فعال بر افزایش توانایی ریاضی تاثیر دارد .

روقان و هادوین[28] (2011) در پژوهش خود به این نتیجه دست یافت که برنامه­های آموزشی متمرکز بر حافظه نه تنها به طور مستقیم بهبود عملکرد حافظه را در پی دارد؛ بلکه به صورت غیرمستقیم نیز بهبود عملکرد تحصیلی، کاهش مشکلات تحصیلی حتی کاهش مشکلات سلامت روان را در پی داشته است و همچنین بر روی بازداری رفتاری و مشکلات رفتاری تأثیر مثبتی به جا گذاشته است. همچنین کلینگبرگ، فاسبرگ و وستربرگ [29] (2002) در پژوهش خود بر روی کودکان با نارسایی توجه/ بیش‌فعال نشان دادند که کودکان پس از دریافت مداخله علاوه بر بهبودی معنادار در نتایج تکلیف حافظه‌ی فعال دیداری فضایی به‌عنوان متغیر اصلی، در نتایج تکالیف ثانویه مانند حافظه‌ی فعال کلامی، بازداری از پاسخ و استدلال‌یابی پیچیده بهبودی معناداری داشتند و مقیاس­های درجه‌بندی والدین نیز کاهش علائم نارسایی توجه و همچنین بیش فعالی/تکانشگری را نشان می­داد.

فرضیه سوم؛ برنامه تقویت حافظه فعال بر کاربرد عملیات ریاضی موثر می باشد.

پژوهش کته کول(2016) در انگلستان بر روی کودکان 5 تا 15 سال نشان داد که بین ضعف حافظه معانی و توانایی ریاضی رابطه وجود دارد . حافظه فعال همبستگی بالایی با نمرات ریاضی دارد. همچنین دو سوم مواردی که در ریاضیات نمره پایین داشتند دچار ضعف در حافظه فعال هم بودند. بنابراین آموزش و تقویت حافظه فعال می توانند در پیشرفت توانایی ریاضی تأثیر به سزایی داشته باشد . نتایج ارجمند همکاران (1393) نشان داد که مداخله رایانه ای شناختی تأثیر معنا داری بر روی ارتقای عملکرد حافظه فعال دانش آموزان با مشکلات ریاضی دارد.

در تبیین این یافته­ها باید گفت دانش‌آموزان بیشتر، در کلاس‌های با انگیزه و فعالی ظاهر می‌شوند که آن‌ها را به فعالیت هوشی وادارند. معلمانی را دوست دارند که بیشتر، آن‌ها را به فکر وا می‌دارند. درس‌هایی را ترجیح می‌دهند که از آن‌ها بخواهند تفسیر کنند، تجزیه و تحلیل کنند، اطلاعات را دستکاری کنند و یا دانش و مهارتی را که آموخته‌اند در مسائل تازه و موقعیت‌های تازه به کار ببرند.

در تبیین ین یافته­ها می­توان گفت حافظة فعال سامانه­اي ذهني است كه وظيفة اندوزش و پردازش موقتي اطلاعـات را بـراي انجام دادن يك رشته از تكـاليف پيچيـدة شـناختي، نظيـر فهميـدن، انديـشيدن، محاسـبه كـردن، و يادگرفتن به عهده دارد بنابراین این سامانه می­تواند در ذخیره­سازی یا دورانداختن اطلاعات به دانش­آموزان کمک نماید. بنابراین توقیت این حافظه به دانش­آموزان کمک می­کند بهتر و عمیق­تر به راه­های یادگیری و حفظ اطلاعات مناسب و حذف اطلاعات غیرضروری بپردازند بنابراین عملکرد مناسب­تری نیز خواهند داشت.

برنامه تقویت حافظه فعال موجب همکاری فعال دانش­آموزان می­گردد و هرچه حساسیت کودکان به ملاک‌های استاندارد تفکر و تعقل منطقی و صحیح برانگیخته­تر شود، روش‌ها و نگرش‌های عقلانی در آن‌ها بهتر توسعه می‌یابد.

بنابراین تقویت فعال می‌تواند کمک به فراگیران باشد تا آن‌ها یاد بگیرند خوب فکر کنند، جریان تفکر خود و دیگران را نقد و تحلیل کنند. دلیل بیاورند و در نهایت مساله‌ی مورد نظر خود را حل کنند در حقیقت در آن‌ها «انگیزه‌ی خوب فکر کردن» ایجاد می‌کند و در عین حال این انگیزه می­تواند توانایی ریاضیاتی آنان را ارتقا دهد.

در تبیین بیشتر این یافته­ها از نظریات دانشمندان و پژوهشگران حوزه ریاضیات استفاده شده است که در ادامه به آن­ها اشاره می­شود.

تشكر و قدرداني

در صورت

مراجع

1. احمدی دوشن،م. 1390. پایش رسانه های اجتماعی و نقش آن دربازاریابی. اصفهان، دانشگاه اصفهان.

1. Author, A., Author, B., and Author, C., 1994. “Article Title”. Journal Name, 1(5), May, pp. 1–3.

---

[1] Bull, R., & Scerif, G

[2] Swanson, H. L., & Siegel, L.

[3] Wilson, K., and Swanson, L. H

[4] cragg

[5] gross

[6] hudson

[7] -Tamby chic

1 National Council of Teachers of Mathematics

[9] PISA(The Programme for in Internaztional student Assessment)

[10] Mevarech & Fridkin

[11] PIRLS (Progress in Internaztional Reading Literacy Study)

[12] Darren

[13] Preece

[14] Nevo & Breznitz

[15] -cai

[16]- Abdolhosseini

[17] – stan

[18] -kargar

[19] -bayat

[20] -nemmi

[21] -cathecole

[22] Nemmi, G.

[23] Darren,K.

[24] Nevo, E., & Breznitz, Z.

[25] Darren

[26] -kargar

[27] -nemmi

[28] Roughan, L. & hadwin, J. 

[29] Klingberg, T., Forssberg, H., & Westerberg, H.